Ubezwłasnowolnienie całkowite a ubezwłasnowolnienie częściowe - Adwokat Wrocław, prawo rodzinne Wrocław
Ubezwłasnowolnienie jest to pozbawienie lub ograniczenie zdolności do czynności prawnych. Kodeks cywilny wyróżnia dwa rodzaje ubezwłasnowolnienia – całkowite oraz częściowe. Instytucje te są bardzo podobne, jednak zawierają kilka istotnych różnic.
W tym artykule przeczytasz:
- Czym jest zdolność do czynności prawnych?
- Czym jest ubezwłasnowolnienie całkowite?
- Czym jest ubezwłasnowolnienie częściowe?
- Różnice pomiędzy ubezwłasnowolnieniem całkowitym a częściowym.
Czym jest zdolność do czynności prawnych? Adwokat Wrocław
Zdolność do czynności prawnych to zdolność do skutecznego dokonywania, czynności prawnych, nabywania praw oraz składania i przyjmowania oświadczeń woli, które wywołują skutki prawne.
Osoba, która posiada zdolność do czynności prawnych może dokonywać tych czynności we własnym imieniu. Wyróżnia się pełną zdolność do czynności prawnych, mają ją osoby fizyczne, które osiągnęły pełnoletniość i wszystkie osoby prawne oraz ograniczoną dolność do czynności prawych, mają ją osoby fizyczne, które ukończyły 13 lat lub są ubezwłasnowolnione częściowo. Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły 13 roku życia lub są ubezwłasnowolnione całkowicie.
Czym jest ubezwłasnowolnienie całkowite? Prawo rodzinne Wrocław
Ubezwłasnowolnienie całkowite jest to pozbawienie danej osoby fizycznej w całości zdolności do czynności prawnych. Inaczej mówiąc osoba, która została całkowicie ubezwłasnowolniona nie może we własnym imieniu podejmować tych czynności prawnych, które mają na celu powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego. Zgodnie z art. 13 KC ubezwłasnowolnić całkowicie można jedynie osobę, która ukończyła 13 lat. Wynika to z faktu, że pozbawienie zdolności do czynności prawnych osoby, która nie ukończyła 13 lat będzie bezskuteczne z uwagi na to, że taka osoba nie ma zdolności do czynności prawych.
Przesłanką do zastosowania instytucji ubezwłasnowolnienia całkowitego jest brak możliwości samodzielnego kierowania swoim postępowaniem ze względu na chorobę psychiczną, niedorozwoju umysłowego lub innych zaburzeń psychicznych, takich jak narkomania czy pijaństwo. Czynności prawnych w imieniu osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie, dokonuje jej opiekun prawny.
W sytuacji kiedy osoba ubezwłasnowolniona, dokona czynności prawnej będzie ona nie ważna. Jednak taka osoba może dokonywać czynności zaliczanych do spraw powszechnych i bieżących życia codziennego, czynności zawarte w takich sprawach będą ważne z chwilą ich wykonania. Wyjątek w tej kwestii stanowią umowy i czynności, które pociągają za sobą rażące pokrzywdzenie osoby ubezwłasnowolnionej. Oznacza to, że taka osoba może samodzielnie kupić sobie butelkę wody ale nie może sprzedać mieszkania.
Proces całkowitego ubezwłasnowolnienia jest dość skomplikowany. Aby ubezwłasnowolnić osobę fizyczną najpierw należy złożyć do właściwego sądu okręgowego wniosek, taki wniosek może złożyć małżonek osoby, która ma zostać ubezwłasnowolniona, krewny w linii prostej, rodzeństwo lub przedstawiciel ustawowy. Należy pamiętać, że osoba która złoży wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie podlega karze grzywny.
Osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie jest badana przez psychiatrę lub neurologa i psychologa, bierze ona także czynny udział w postępowaniu sądowym. Jest wysłuchiwana przez sąd, może mieć swojego pełnomocnika, a także może składać wnioski. Jeżeli sąd uwzględni wniosek po przeprowadzeniu rozprawy, to dla osoby ubezwłasnowolnionej ustanawiany jest opiekun prawny.
Czym jest ubezwłasnowolnienie częściowe? Adwokat rodzinny Wrocław
Ubezwłasnowolnienie częściowe to ograniczenie osobie fizycznej zdolności do czynności prawnych. Instytucja ubezwłasnowolnienia częściowego jest stosowana wobec osoby pełnoletniej ze względu na chorobę psychiczną, niedorozwój umysłowy lub inne zaburzenia psychiczne, takie jak narkomania czy pijaństwo, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Prowadzenie spraw jest pojęciem szerokim, obejmuje się nim za równo czynności prawne jak i faktyczne.
„Pojęcie "prowadzenia spraw" w świetle art. 16 k.c. obejmuje nie tylko podjęcie czynności prawnych, lecz także załatwianie czynności faktycznych dotyczących w szczególności po stronie osoby, w stosunku do której zgłoszono wniosek o ubezwłasnowolnienie troska o własną osobę, jak również wykonywania obowiązków społecznych.” – Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1973 r. I CR 207/73.
Przy ocenie pomocy do dokonywania czynności faktycznych osoby, która ma zostać ubezwłasnowolniona częściowo, należy barć pod uwagę przede wszystkim jej sprawność intelektualną, możliwość podejmowania decyzji i kierowania swoim postępowaniem. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratora, który jest wyznaczany przez sąd opiekuńczy. Kuratorem powinien być krewny lub inna bliska osoba dla osoby, która pod kuratelą pozostaje. Procedura ubezwłasnowolnienia częściowego jest taka sama jak w przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego. Do właściwego sądu okręgowego należy złożyć wniosek, który następnie sąd będzie rozpatrywał.
Różnice pomiędzy ubezwłasnowolnieniem całkowitym a częściowym.
Instytucje ubezwłasnowolnienia całkowitego i częściowego są bardzo podobne, zawierają jednak kilka znaczących różnic. W obu rodzajach ubezwłasnowolnia osoba, która ma zostać ubezwłasnowolniona musi zostać przebadana przez biegłego lekarza psychiatrę lub neurologa, a także psychologa, jak również zawsze do wszczęcia postępowania jest potrzebne złożenie wniosku do sądu okręgowego.
Pierwszą różnicę między tymi instytucjami jest to, że ubezwłasnowolnienie całkowite prowadzi do pozbawienia osoby ubezwłasnowolnionej zdolności do czynności prawnych, z kolei ubezwłasnowolnienie częściowe jedynie tę zdolność ogranicza. Dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie ustanawia się opiekuna prawnego, który dokonuje za nią wszystkie czynności prawne, natomiast dla ubezwłasnowolnionego częściowo przydziela się kuratora, którego celem jest pomoc w prowadzeniu spraw.
Różnicę stanowią także przesłanki orzeczenia ubezwłasnowolnienia, w przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego jest to brak możliwości samodzielnego kierowania swoim postępowaniem z powodu, a w przypadku częściowego jest to fakt, że nie ma uzasadnienia do zastosowania ubezwłasnowolnia całkowitego, ale jest potrzebna pomoc do prowadzenia spraw tej osoby. Kolejną różnicą jest wiek osoby ubezwłasnowolnionej, ubezwłasnowolnienie całkowite może być orzeczone wobec osoby, która ukończyła 13 lat, a w przypadku ubezwłasnowolnia częściowego wyłącznie w stosunku do osoby pełnoletniej.
Postępowanie sądowe w sprawie ubezwłasnowolnienia - wniosek o ubezwłasnowolnienie Wrocław
Ubezwłasnowolnienie jest jednym z najbardziej skomplikowanych i delikatnych procesów w prawie cywilnym. Celem tego postępowania jest ochrona osób, które ze względu na swój stan zdrowia psychicznego nie są w stanie samodzielnie zarządzać swoimi sprawami osobistymi i majątkowymi. Proces ten wymaga szczegółowej analizy i ścisłego przestrzegania procedur prawnych, aby zapewnić sprawiedliwość i ochronę praw wszystkich stron.
Etapy postępowania sądowego:
1. Wnioskowanie o Ubezwłasnowolnienie: Proces rozpoczyna się od złożenia wniosku do sądu przez osoby uprawnione, takie jak rodzina, opiekun prawny, czy prokurator. Wniosek ten musi zawierać uzasadnienie, dlaczego ubezwłasnowolnienie jest konieczne, wraz z odpowiednimi dowodami medycznymi.
2. Ocena Medyczna: Sąd zleca przeprowadzenie niezależnej oceny medycznej osoby, której dotyczy wniosek. Badanie to ma na celu ustalenie, czy dana osoba faktycznie nie jest w stanie samodzielnie podejmować decyzji.
3. Rozprawa Sądowa: Po zebraniu wszystkich niezbędnych informacji, sąd ustala termin rozprawy. W trakcie rozprawy sąd wysłuchuje argumentów wnioskodawców, osoby, której dotyczy sprawa, oraz opinii biegłych.
4. Wydanie Orzeczenia: Na podstawie zebranych dowodów i opinii biegłych, sąd podejmuje decyzję o ubezwłasnowolnieniu. Orzeczenie to może być pełne lub częściowe, w zależności od stopnia ograniczenia zdolności do samodzielnego podejmowania decyzji.
Osoba ubezwłasnowolniona nie traci wszystkich swoich praw. Nadal ma prawo do godnego traktowania, ochrony swoich interesów osobistych i majątkowych, a także do odwołania się od decyzji sądu. Sąd również może okresowo przeglądać sprawę, aby ocenić, czy warunki ubezwłasnowolnienia nadal się utrzymują.
Postępowanie o ubezwłasnowolnienie jest procesem złożonym i wymagającym wnikliwej analizy. Jego celem jest nie tylko ochrona osób niezdolnych do samodzielnego zarządzania swoim życiem, ale także zapewnienie, że decyzja o ubezwłasnowolnieniu jest podejmowana z pełnym poszanowaniem ich godności i praw. Jest to delikatna równowaga między ochroną a ograniczeniem praw jednostki, która wymaga od sądów szczególnej wrażliwości i dokładności.